tl;dr: geluk is een doel dat wij als mensen universeel na lijken streven. Niemand lijkt eraan te kunnen ontsnappen. Tegenwoordig wordt er echter veel te makkelijk over geluk en positiviteit gedaan. Alsof het normaal is om de hele tijd aan de zonnige kant van de weg te lopen. Verontrustende cijfers laten zien dat er een groeiende behoefte is aan hulp. Er bestaat een collectief onvermogen om met moeilijk situaties te dealen. Het gevolg: iedereen brandt uit. De stress op ons zenuwstelsel die voortkomt uit leven in onze overprikkelde wereld is teveel voor iedereen die er niet actief mee om leert gaan. Onze wereld is extreem verandert en we hebben niet geleerd hoe we ermee moeten dealen. In 4 stappen leg ik je uit hoe progressieve mindfulness je brein kan herprogrammeren om automatisch positiever te denken. 

Ik ben allesbehalve een geluksgoeroe. Mijn credo is niet voor niets “ik modder ook maar wat aan”. Geluk is iets prachtigs. Het is de gouden draak die we allemaal achtervolgen. Inclusief ik. Leven gaat ons alleen niet altijd even makkelijk af. Waarom zie ik dat nergens terug? Kunnen we niet gewoon eerlijk zijn naar elkaar en onszelf en ervoor uitkomen dat het leven soms gewoon k*t is? Misschien kunnen we dan, nadat we dit allemaal beaamd hebben, gezamenlijk toewerken naar een duurzame oplossing.

Tegenwoordig wordt er veel te makkelijk over geluk en positiviteit gedaan. Je wordt doodgegooid met onvermoeibare mensen die om 4:45u opstaan met een kussen dat vibreert, om na een kop koffie met klont yak-boter over te gaan in anderhalf uur Hatha-yoga en daarna soepel in hun perfect geordende leventjes rollen. Wel pas nadat ze hun 2,5 kind in de babbaboe bakfiets naar peuter Mindfulness brengen terwijl ze een selfie maken met van hun gojibes-boekweitshake van tof & peer.

Dames ik weet niet of ie ook waterproof is hoor ?

Nu lijkt het alsof IK de persoon ben die verzuurd is. Ik weiger echter om in dit hokje gestopt te worden. Het is niet normaal om de hele tijd aan de zonnig kant van de weg te lopen. Niemand kan mij wijsmaken dat zo’n perfect geordende superleventje de status quo is. Als we opener zijn naar elkaar over onze struggles kunnen we misschien samenwerken richting een oplossing. #minirant #toldyou #bluemonday

https://www.instagram.com/p/BnQ0fsUnWQE/?taken-by=zowiezep

Zelf heb ik zo met mijn eigen demonen gestreden. Dat klinkt heel duister als ik het zo zeg, maar ik ben bereid om toe te geven dat ik mijn eigen gevechten heb gehad met randje-depressie, ongezonde angsten, rare fobieën en andere neurotische ditjes en datjes. Momenteel gaat het goed met me, no worries, maar dit neemt niet weg dat ik nog steeds aanmodder op een ander niveau.

Ik ben niet open in de hoop op medelijden. Je hoeft me ook niet op een gouden voetstukje te plaatsen of met fluwelen handschoentjes aan te pakken. Mijn openheid is bedoeld om moeilijke dingen bespreekbaar te maken. Bovendien vind ik het belangrijk om te kunnen levelen met iemand die een moeilijke tijd doormaakt of met zichzelf in de knoop zit.

Ik weet namelijk zeker dat ik niet alleen ben. Overal zie ik mensen die zichzelf life coach noemen (jaja ik weet het, iets met een pot en een zwarte ketel ?), motiverende quotes, zelfhulpboeken, inspirerende sprekers en zelfs Will Smith die levenslessen aan me verkondigd. Langs alle kanten krijgen we tips om gelukkiger te worden en succesvoller te zijn.

Hoe kan het dan depressie de meest voorkomende stoornis is in Nederland? (Trimbos)

Steeds meer jongeren hebben ook te maken met stress en burn-out klachten – volgens recente cijfers rond de 75%. Meer dan een miljoen mensen in Nederland slikken antidepressiva en ander middelen (NRC). Meer dan een half miljoen mensen kampen met een sociale fobie of een angststoornis. En ondertussen doen we alsof alles prima gaat met onze bubbly leventjes, terwijl we met lekke banden van dag naar dag rijden #DUNDUNDUN. Melodramatic me again.

Er bestaat een collectief onvermogen om met moeilijk situaties te dealen. Aan de andere kant laten verontrustende cijfers zien dat er een groeiende behoefte is aan hulp. Ik snap dat je liever op een opbeurende boodschap zit te wachten van iemand die zichzelf ‘coach’ noemt. Het punt is dat ik hier niet ben om jou met een sociaal wenselijke boodschap en een kluitje het riet in te sturen. Ik ben hier g*dverdomme om taboes te doorbreken en jou door de modder te laten kruipen.

Op een constructieve manier welteverstaan.

De maatschap-mij?

Daar lig je dan. Eindelijk in bed na een lange dag. Grote kans dat het een typische werkdag is geweest met de nodige stress, die uitmondde in extragratis OV stress om nog maar niet te spreken over de talloze overbodige e-mailtjes, meetings, slechte snacks als pleister op de gapende wond die het dagelijks leven heet, gevolgd door nog meer stress totdat Netflix je vraagt of het niet eens tijd wordt om te gaan slapen. En daar lig je dan om 1.23 uur smachtend te staren naar Anna Nooshin die op een roze flamingo ronddobbert. Het roze van de flamingo doet pijn aan je ogen. De perfectie doet pijn aan je ogen. Genoeg gehad voor vandaag. Tijd om de wekker te zetten voor morgen.

Nog 6 uur en 7 minuten slaap te gaan. Het wordt weer een lange dag morgen.

Is dit het leven dat je wilt leven? Is dit gezond? Ben je gelukkig?

“Nope, shoot me.” – jij

En hoe zit het met de mensen om je heen? Zitten die wek lekker in hun vel? En gaat het hun allemaal voor de wind? Hebben zij geen stress?

“Als ik op Instagram kijk, neig ik naar een ja.” – jij

Zou je je misschien een beetje beter voelen als ik zeg dat er substantieel bewijs bestaat dat niet alleen jij met deze problemen kampt?

Ook ik zit weleens perfect te wezen op een roze flamingo #AnnaBosshin

Als we onze biologische en fysiologische opbouw onder de loep nemen blijkt al vrij snel dat wij mensen niet gebouwd zijn op het leven in de 21^e eeuw. We leven in een tijd die fundamenteel anders is dan de manier waarop wij mensen altijd geleefd hebben. Onze reactie op stress staat haaks op hoe wij in een vroeg evolutionair verleden met stressoren om gingen.

Al eerder sprak ik over onze mind die op verouderde software draait.

Dit is hoe Richard O’Conner PhD onze moderne respons op stress beschrijft in Undoing Perpetual Stress:

“We have to live with the fact that our nervous systems have not changed much for 160,000 years, since the first modern human appeared. We’re not wired for the kinds of stress we face today. There is an essential conflict between what our bodies and brains were naturally designed for.”

De uitdagingen waar we tegenwoordig tegenaan lopen zijn totaal onvergelijkbaar met die van onze over-over-overgrootvader^999. Zij hoefden niet te dealen met betekenisloos werk, ‘perfecte Instagram feeds’, genetisch gemodificeerd eten, gebrek aan natuur, wielrenners die op de weg fietsen, moeilijke carrière keuzes, gebroken families bij ‘Het familiediner’, skeer zijn en stilstaan op de A16 op maandagochtend. Ons natuurlijke stressafweersysteem is voornamelijk handig om te vluchten voor grommende roofdieren met vlijmscherpe slagtanden, maar niet zozeer het omgaan met chronische stressoren.

Tegenwoordig kunnen we niet meer een grote stok pakken en erop los slaan tot ons probleem opgelost is. We kunnen ook niet meer wegrennen van onze problemen (misschien dat het je hooguit 6 maanden lukt in een harembroek met een North Face backpack op je rug) – maar dat is wel waar onze lichamen op gebouwd zijn.

Het gevolg: iedereen brandt uit. De stress op ons zenuwstelsel die voortkomt uit leven in onze overprikkelde wereld is teveel voor iedereen die er niet actief mee om leert gaan.

Alcoholic-polish-vodka-kurwa-Stockphoto-nostrovia-man-kitchen.jpeg

Str(l)ess

Terwijl we sneller opbranden dan de entrecôte op de BBQ van je eigenwijze oom die altijd per se spiritus wilt gebruiken, worden we er langs alle kanten aan herinnerd hoe mooi de wereld wel niet is. “Waarom ben je niet net zo gelukkig en en succesvol als wij?” lijken de foto’s je te vragen. “Waarom lukt het jou niet om rebels een KFC bucket te eten op een wit bed met maatje 36? En dat ook nog eens zonder vetvlekken te maken?”

Het gevolg is een mismatch tussen hoe je je werkelijk voelt en hoe je denkt je te moeten voelen.

Nu zou je kunnen zeggen dat al ons geklaag over stress overdreven is. Toch denk ik dat veel mensen zich niet beseffen aan welke stressoren wij westerlingen onderhevig zijn. Ik voel me soms een beetje lullig als ik aan het klagen ben, terwijl we het zoveel beter hebben dan de rest van de wereld. Als ik kijk naar alle vrijheden en mogelijkheden die ik heb, dan voelen mijn problemen echt als first world problems.

Het voelt als zeuren om niets. Wij die hier over onze triviale problemen klagen terwijl de rest van de wereld écht in de shit zit. Dat gevoel heb ik ook. Lekker zannikken dat iemand geen nieuwe wc-rol heeft gepakt na het laatste velletje soldaat te hebben gemaakt, terwijl we in Beasts of no nation kindsoldaten zien die vechten in Sierra leone. Heel fraai.

Onze stress is echter het resultaat van een explosieve verandering van onze omgeving. De samenleving ontwikkelt zich op een snelheid die onze evolutie niet bij kan benen. Tel daar een onvermogen om met stress te dealen bij op en vanuit daar is het slechts een kwestie van wachten op de negatieve effecten: depressies, sociale fobiën en angststoornissen; verslaving aan drank en drugs (nee niet dat nummer van Lil’ Kleine); dysfunctionele relaties; vervelende lichamelijke kwaaltjes; en – in de meeste gevallen – betekenisloze lege levens.

Ik ben hier niet om de schuld in de schoenen van iemand te schuiven, maar dat taboe op onze gevoelens van last en ongemak komt ergens vandaan. Onze ouders en opvoeding, onderwijs, de media, populaire cultuur en ons wereldbeeld hebben hier allemaal aan bijgedragen. We zijn geconditioneerd om onze lastige gevoelens vooral te ontkennen, vermijden en bagatelliseren.

Vanuit dit oogpunt is het belangrijk om te beseffen dat onze stress voortkomt uit een wereld die extreem verandert is. Onze menselijke biologie en fysiologie is hier echter totaal niet op aangepast en we hebben niet geleerd hoe we ermee moeten dealen.

Het maakt dus geen zak uit dat de manier waarop de wereld verandert is in ons voordeel is, als het precies deze veranderingen zijn waar we onszelf niet op aan kunnen passen.

Hoe een avond zonder 21e eeuwse stress eruit ziet (Credits: Sofar Breda)

Mindful(n)essmore

Maar evengoed als dat ons brein een makkelijk doelwit is voor de verwoestende gevolgen van stress, heeft het ook de gave om de geleden schade snel te herstellen. Het enige wat we hoeven te doen is bewust keuzes te maken over de manier waarop we leven.

Dat er leven mogelijk is op Mars is leuk, maar misschien wel één van de meest bevrijdende berichten uit de 21^e eeuwse wetenschap is dat ons brein zich kan vernieuwen. Nieuwe inzichten uit de neurowetenschap laten zien dat het brein continue verandert onder invloed van ervaring – wetenschappers noemen dit neuroplasticiteit.

Dit is geweldig omdat we letterlijk in staat zijn om de fysieke structuur van ons brein te veranderen met onze gedachten.

Of zoals Jeffrey Schwartz en Rebecca Gladding in You Are Not Your Brain schrijven:

“Helping individuals increase intentional and willful thought alters the brain’s physical wiring and pathways…”

Het idee dat je het brein van binnenuit kon veranderen leek tot een paar jaar terug nog een kinderlijke fantasie. We zijn er inmiddels achter dat je niet bent geprogrammeerd volgens een vooraf ingesteld breinprogramma. Jij hebt de kracht om je brein te herprogrammeren door te kiezen waar jij je aandacht op focust. Dit proces noemen ze self-directed neuroplasticity en het klinkt echt als het spul uit Black Mirror aflevering.

We krijgen allemaal te maken met rare stemmetjes in ons hoofd die ons allerlei negatieve dingen wijsmaken. Dit zijn constanten in de menselijk conditie. Dat zal altijd blijven. Met de juiste aanpak kan je er wel voor zorgen dat deze negatieve stemmetjes je niet afleiden van je lange termijn doelen en persoonlijke waarden.

In zijn boek You Are Not Your Brain gaat Jeffrey Schwartz dieper in op het concept van self-directed neuroplasticity om negatieve gedachten aan te pakken. Alles wat je nodig hebt komt in feite neer op de volgende stappen (ik weet dat jullie van hapklare lijstjes houden):

p.s. en al helemaal als hapklare lijstjes esthetisch overzichtelijk worden gepresenteerd. 

Stap 1. Relabel in de praktijk:

Als je het gevoel krijg je je zorgen maakt, zeg je tegen jezelf “ik voel dat ik me zorgen maak”; als je het gevoel krijgt dat je angstig wordt, zeg je tegen jezelf “Ik voel me angstig”; als je het gevoel krijg dat je jaloers bent, zeg je tegen jezelf “Ik voel me nu jaloers op deze persoon.” En ga zo maar door. Dat zijn échte labels. Label gevoelens zodat je weet van “oké, dit is hoe ik me op dit moment voel.”

Stap 2. Reframe in de praktijk:

Je negeert dus niet dat er iets aan de hand is, maar je relabelt het gevoel dat er iets aan de hand is. “Is dit gewoon een gevoel of is er echt iets aan de hand?” Op die manier verwar je de realiteit niet met je interne gevoelens en spring je niet tot overhaaste conclusies als “ik voel alsof er iets aan de hand is, dus dan zal er wel iets aan de hand zijn.” Er kan nog steeds iets aan de hand zijn, maar misschien is het niet dat wat je denkt dat er aan de hand is. Doe een beroep op je ratio als je voelt dat er iets is en blijf helder denken, relabel en reframe.

Je brein vertelt je heel veel dingen. Veel van die dingen zijn fout. En veel van die dingen ondermijnen je zelfvertrouwen. Gelukkig heeft je mind de kracht om deze onjuiste berichten te herkennen en de aandacht te verplaatsen in een andere richting.

Stap 3. Refocus in de praktijk:

Relabelen en reframen zorgen ervoor dat je duidelijk in kaart brengt wat je voelt en wat er aan de hand is. Door te refocussen vestig je je aandacht in het moment en bepaal je welke kan je op wilt gaan. Dit kan heel simpel zijn. Het enige wat je moet doen is… doen. Als je brein zegt “ik voel me zenuwachtig” of “ik voel me negatief” dan is de beste oplossing om je te richten op iets waar je wat aan hebt. Dit verlegt de focus van dat waar je je zorgen om maakt – en waar je je misschien helemaal geen zorgen om hoeft te maken – naar iets dat constructief is.

Stap 4. Revalue in de praktijk:

Als je alle stappen regelmatig doorloopt kom je in een patroon terecht van constante constructieve gedachten. Je denkt automatisch positiever omdat je de aandacht verlegt op de dingen die je vooruit helpen in plaats van onderuit halen. Kortom, je leert jezelf een positief feedback mechanisme aan waarmee je je brein herprogrammeert om op een continue meer adaptieve manier te denken.

Als je dit eenmaal door hebt besef je dat je niet de hele tijd hoeft te denken over al deze dingen. Denken is ook maar een gewoonte die je jezelf hebt aangeleerd.

Door deze stappen consequent toe te passen wordt positief denken uiteindelijk automatisch. Net zoals je door je leven heen jezelf aangeleerd om automatische negatieve gedachten te hebben.

Alles begint en eindigt in je mind. Jouw biologie is niet jouw voorbestemde lot. Mensen gebruiken veel te vaak het excuus ‘ik ben wie ik ben’ en vallen veel te snel terug op de acceptatie van de situatie zoals hij is. Ik vind dat je jouw biologie niet moet laten dicteren hoe jij jouw leven moet leiden. Vooral niet als het een leven is waarin je lijdt. De meest cruciale vaardigheid om te ontwikkelen is uitvinden hoe je wilt denken.

Perfectie is niet echt. Het bestaat alleen in je hoofd, op de plekken waar jij het wilt zien.