We willen het perfecte plaatje, maar leven in een Excel CEL.

Iedere zichzelf respecterende schrijver zou me afraden om met een Youtube filmpje te beginnen als inleiding. Daarom ga ik dat nu doen. 

Geduld is een schone (letterlijk, als in belgische betekenis) zaak

Ik benijd deze man. Niet alleen omdat hij een spreadsheet-programma gebruikt om te schilderen. Misschien wel meer omdat hij werkt vanuit een geraffineerde eenvoud. Niet op zoek gaan naar meer en beter in externe dingen. Nee, Tatsuo Horiuchi zoekt naar meer en beter in zichzelf. 

Hij klaagt er niet over dat hij de shift toets ingedrukt moet houden om proportioneel te transformeren. Volgens mij gebruikt hij de shit toets niet eens. Of dat hij geen meesterwerken kan maken omdat Adobe Photoshop CC 2018 geen actieve voorvertoning heeft van de overvloeimodus. 

Wel verrekte handige functie trouwens

Mogelijk zijn Tatsuo Horiuchi’s magistrale prenten met name een gevolg van schaarste in resources (middelen dekt de lading half). Als er weinig keuze is, word je vrijwel gedwongen om terug te vallen op de beperkte dingen die voorhanden zijn. Dit zorgt er automatisch voor dat de lat een tikkeltje hoger komt te liggen. Er zijn namelijk meer mensen die hetzelfde trucje kunnen. 

Of het nou gaat om rijst verbouwen, kleding maken of perfecte draaimodellen produceren in Excel, je hebt weinig om op terug te vallen dus de kosten van falen liggen een stuk hoger. De Japanse cultuur is volledig gefocust op de “wij-zelf” in plaats van de “ik-zelf”. Falen betekent dus niet alleen jezelf teleurstellen en je ouders. Maar letterlijk iedereen teleurstellen. Als in de hele gemeenschap. 

In Japan bestaat er niet zomaar een woord voor dood door overwerken, Karoshi. 

Hier in het westen ligt het een tikkeltje anders. Hier hebben we een broertje dood aan overwerken. Als onze baas ernaar vraagt zeggen we, “Oh goshie”.

Wij zijn het schoolvoorbeeld van een alles-draait-om-Bassie cultuur. Al op vroege leeftijd wordt ons aangeleerd om onze persoonlijke gevoelens met iedereen te delen en te laten zien waar je goed in bent. Als je een beetje pech hebt, ben je al een personal brand voordat je uit de luiers bent. 

 

https://www.instagram.com/p/BdFlKNwHYxZ/?utm_source=ig_embed

Kid Influencers met meer swag dan ik 

Daarnaast leven we in het Westen in overdaad. Inmiddels is het begrip keuzestress opgenomen in ons standaard vocabulaire. We hebben zoveel keuze opties dat we nooit meer tevreden kunnen en willen zijn. 

Onze drang naar perfectionisme is een cognitieve vervorming waardoor we denken perfectie te kunnen vinden in een imperfecte wereld. En de reden dat we hier zo naarstig naar op zoek zijn is omdat we in de poëzie van het kapitalisme willen geloven – dat er ergens achter de horizon een paradijs schuilt waar we voor altijd gelukkig zijn. Terwijl we niets anders doen dan de horizon steeds opschuiven.

Het Moncler gedachte experiment

Stel je even het volgende voor: we lopen over de Zuidas en trekken een willekeurige knaap met lang blond haar en Moncler polo van zijn Vespa af. Wat zou er gebeuren als we hem vragen of hij gelukkig is? 

Hij zou waarschijnlijk zeggen redelijk blij te zijn met vandaag. In ieder geval voor nu, maar wel weten dat er ooit een dag komt waarop hij nog blijer zou zijn. 

Want ergens in de toekomst lonkt die blonde dame met minimaal een D cup. En die schaal 9 waar hij nu als Junior in zit, die slaat ook als een lul op een drumstel. Hij is sowieso twee schalen meer waard en pas gelukkig als hij daar zit. Hij heeft net een nieuwe BMW 3 serie gehaald, maar leren bekleding in een 5 serie zou ook niet misstaan. Zodra hij dit allemaal in zijn achterzak zou hebben, dan pas zou hij eindelijk gelukkig zijn. 

Tot die tijd zal hij het even moeten doen met wat hij heeft.

Om de leegte van deze gebreken enigermate op te vullen schuift hij diezelfde dag aan bij een fancy restaurant met Michelinsterren waar hij Bospaddenstoelen Cappuccino krijgt en Schotse zalm; alles opgediend door een serveerster die hem met een fluwelzachte ‘G’ verzekerd dat het visje op “‘ut heutje gubakkuh” is (vertaling: op het huidje gebakken). Een maand later koopt hij een matgroene elektrische Van Mook herenfiets. Omdat een collegaatje van hem ‘m ook heeft. Veel hipper dan dat niet-duurzame benzineslurpende Italiaans barrel waar hij nu op rijdt. En hij een gaat een week later toch nog maar een keertje terug naar dat restaurant waar ze fancy (niet dit soort fancy) vis op ‘t huidje bakken. 

Toch verandert er nog steeds niet zoveel. Vandaag voelt precies hetzelfde voor hem als de vandaag een aantal maanden terug. Misschien was het gewoon nog niet genoeg, denkt hij bij zichzelf. Misschien moet er nog ietsie pietsie meer bij. 

Even neusje dicht en doorzetten. Hobbelen Noviet. 

Zo gezegd zo gedaan. Een paar jaar later valt alles op zijn plek. Zojuist heeft hij een dikke baan aangeboden gekregen bij een rijke zakenfamilie waar hij het dubbele verdient van wat hij eerst verdiende. Een week later wordt de leegte verder opgevuld door een nieuwe TV. Het is dan wel een 58 inch exemplaar, 2 inches minder dan hij wilde, maar wel OLED. Iedere dag rijdt hij in zijn 911 Carrera naar de Zuidas. Het gaat zelfs zo goed dat Harry Mens hem uitnodigt bij Business Class om te praten over al zijn successen. 

Dit is het leven waar hij altijd van droomde. Vanaf nu zal het nooit meer saai zijn. Eindelijk gelukkig. 

Totdat er iets verandert. Hoewel hij nog steeds redelijk gelukkig is met zijn matgroene Van Mook en zijn salaris inmiddels de Balkenende norm heeft aangetikt, begint de nieuwigheid van alle prikkeling een beetje te slijten. Zijn collega’s op werk blijken een stelletje saaie ingetogen bible belt figuren te zijn, die nooit met hem willen snuiven in de pauze. En door zijn 70-urige werkweek heeft hij nauwelijks meer tijd om in zijn 911 Carrera te rijden. 

Natuurlijk zit hij nog steeds comfortabel. Het gaat lekker. De young professional leeft puissanter en avontuurlijker dan ooit tevoren. Maar ook dat went. Bovendien heeft hij een buurman aan de grachten die nog net iets meer verdient dan hij en nog wel tijd heeft om rooftop bars af te gaan met zijn vriendin. Zoiets zou ik ook wel willen, denkt ie. 

Het wordt nog erger. De rijke zakenfamilie waar hij werkt maakt een slechte tijd door. Als niet-familie zijnde is hij daarom de eerste die eruit vliegt. Zijn blonde vriendin wil niks meer met hem te makken hebben omdat hij in de pauze niet alleen met zijn neus in de poeder dook. Dus daar zit hij dan, te huilen in zijn 911, wachtend tot iemand die hem kan verlossen uit dit miserabele leven dat hij gecreëerd heeft, en hem terug kan zetten op zijn vespa met een Moncler polo. 

Net als die knul op zijn Vespa hebben wij mensen de neiging om te overschatten hoeveel gelukkiger iets ons gaat maken in de toekomst. Grote gebeurtenissen, goed en slecht, hebben weinig (blijvende) impact op ons geluk. 

Iets wat in de wetenschap ook wel de impact bias wordt genoemd: 

“[…] the tendency for people to overestimate the length or the intensity of future emotional states.”

Het maakt niet uit of je 3 schalen omhoog gaat, de loterij wint, een briefje van 100 op de grond vindt, of Doutzen Kroes regelt, het zal weinig impact hebben op je geluk. Uiteindelijk keren we weer terug naar een stabiel niveau van geluk. 

Een visuele voorstelling van de impact bias

Nieuw onderzoek laat zien dat het vooral de lengte van een emotionele gebeurtenis overschatten en niet zozeer de intensiteit. 

Zo ongeveer; we verwachten dat gebeurtenissen veel intenser zijn dan hoe we ze in werkelijkheid ervaren

Er wordt ons altijd verteld om naar de toekomst te kijken. Om nu te investeren zodat we daar straks de vruchten van kunnen plukken. Misschien komt daar het idee vandaan dat ons geluk ergens verstopt ligt in de toekomst. Dat er ergens een plek bestaat waar je eindelijk verlost bent van alle strubbelingen en moeilijkheden. 

Het enige wat we hoeven te doen is daar te komen. Met een beetje geduld.  

Als je mijn verhaal geloofwaardig vond, besef je inmiddels dat we nooit op dat punt komen omdat we nog steeds aan de toekomst denken als we al op dat punt zijn. We zijn hamsters op een loopwiel die nooit verzadigd raken. We blijven altijd hongerig. Net als Rupsje Nooitgenoeg, op zoek naar nóg meer geluk. En de jongen op de Vespa scooter met Moncler Polo. 

Tim Urban had het ooit eens over de Pixel Theory: soms lijkt het leven op een kleurrijk schilderij waarop een episch verhaal is afgebeeld, waardoor we denken dat de sleutel tot geluk bestaat uit het totale plaatje. 

We vergeten alleen, dat we nu niet leven in het gehele schilderij, maar in één enkele Excel CEL. En die cel is vandaag.  

Ik denk we allemaal bang zijn voor de vanzelfsprekendheid der dingen. Dat ons leven bedolven raakt onder een eindeloze stroom aan onbeduidende dinsdagen, totdat het besef indaalt dat we deze tijd nooit meer terugkrijgen. Ingevuld met weer een alledaagse dag.

⁣Terwijl we juist op zoek zijn naar prikkeling en zinvolle dingen. ⁣⁣⠀⠀⠀⠀⠀

Als je het leven onder de loep neemt, zie je echter dat het een aaneenschakeling is van deze onbeduidende dinsdagen – dag na dag na dag. Dat lijkt een tikkeltje deprimerend, maar is het niet. ⁣⁣

Kijk maar naar Tatsuo Horiuchi. Waar honderd van zijn dagen voor mij als buitenstaander op een compleet schilderij lijken, spendeert Horiuchi ieder moment van zijn realiteit in één van deze onbeduidende Excel cellen. Voor hem is vandaag een groene cel in R24, terwijl ik me afvraag waar ik zo’n meestwerk kan bestellen. 

Ik ben ben zo onder de indruk van de prestatie dat ik niet meer zie dat het uit hele kleine saaie, consistente stukjes is opgebouwd. ⁣⁣Het enige wat ik zie is het verbluffende eindresultaat. 

Als we in de veronderstelling blijven dat er een punt komt waarop we altijd in een kleurrijk en adembenemend schilderij leven, begrijpen we niet hoe een mensenleven logischerwijs is opgebouwd. Met als gevolg dat we net zo ongelukkig, teleurgesteld en uit het veld geslagen eindigen als Vespa boy. 

Maar dan waarschijnlijk huilend in een Renault Twingo. Niet in een Porsche 911 Carrera. 

Als we gelukkig willen zijn, moeten we accepteren dat het leven niet één groot avontuurlijk meesterwerk is, maar we vastzitten in een niet-glamoureuze aaneenschakeling van onbeduidende dinsdagen. 

Misschien wordt het eens tijd om te stoppen met continue naar voren te kijken om te zien wat we nog niet hebben en starten met achterom kijken om te zien welke dingen die we vroeger wilden we nu al hebben. Minder naar anderen kijken en meer naar wat je al hebt. 

Of je gaat lekker rondjes rijden op je Vespa bij de Zuidas. Even goede vrienden pik.