tl;dr: Ik was te gast in de Pauw studio en mocht mijn mening geven als psycholoog. Het ging over fillers, influencers en voorbeeldfuncties. Controversiële kost. Hieronder lees je hoe ik daar terecht kwam, wie de andere tafelgasten en hoe ik over deze kwestie denk. En 3, 2, 1… ACTIE!

AAN TAFEL! Een kijkje in de keuken als tafelgast

Uitgenodigd worden als tafelgast is niet iets wat je dagelijks overkomt. Zelfs niet als je Nederlands’ enige echte aanmodderexpert bent. Zoiets is ook voor mij nog steeds een eer. Ik ben al blij als mijn ouders vragen of ik langskom voor de zondagsbrunch. Zo’n kans om te testen of je ‘podcast kop’ (referentie: De Korreltjes Zout Show) ook geschikt is voor televisie pak je natuurlijk met beide handen aan. Toevallig ging het over influencers, fillers & voorbeeldfuncties. Iets waar ik persoonlijk natuurlijk een sterke affiniteit mee heb.

Ik ben blij dat mijn volle lippen eindelijk door iemand opgemerkt werden. Ik begon al bang te worden dat ik €175,- euro door het watercloset had gespoeld voor Jan met de korte achternaam.

Natuurlijk gaan we het hier niet over mijn beauty regiment hebben. Jullie willen weten hoe ik daar voor die LDK 8000 elite camera’s terecht ben gekomen en hoe ik alles ervaren heb. Waarom uitgerekend ik ben gekozen uit die enorme poule van experts, wie mijn andere tafelgasten precies zijn en wat mijn inbreng was in een gesprek over cosmetische ingrepen?

Met andere woorden: wat was ik daar in godsnaam aan het doen?

Mijn korte antwoord: constructief aanmodderen. Daarover later meer.

Eerst wil ik jullie meenemen naar het eerste punt op de tijdlijn: mijn uitnodiging. Zoals altijd draaien dit soort kansen om twee dingen:

1. een goed netwerk
2. een flinke dosis puur toeval (of geluk, als jouw glazen altijd halfvol zijn).

Een oude buurjongen gleed in mijn DM in op Instagram:

Of ik als expert aan wilde schuiven om mijn mening te geven over een discussie waar ik – tussen neus en lippen door – wel iets van mee had meegekregen? Natuurlijk wil ik dat! Ik ben jouw man! Botox, fillers en influencers zijn mijn forté. Ik eet dit, ik drink dit, ik slaap dit, ik leef dit. In ieder geval als ik erover mag praten in de Westergasfabriek met twee spraakmakende tafelgasten.

Vrij vertaald: ik had geen flauw benul waar het over ging.

Oké, ik zal niet vals bescheiden zijn. Want daar heeft mijn onzekere-naar-complimentjes-vissende-ego de laatste tijd nogal eens last van. Ik ben een psycholoog die een ongeremde interesse heeft in het observeren en verklaren van opmerkelijk menselijk gedrag. Ik zou wel gek zijn als ik daar niet aan tafel ging zitten.  

(Blijkbaar vonden ze mijn online geschenenschop en recalcitrante toontje wel lachen.)

Televisie is inmiddels een beetje de Converse gymp van het medialandschap geworden; niet helemaal relevant meer, maar je kan er nog wel met goed fatsoen mee over straat. En heel veel mensen gaan ermee over straat. Vandaar dat ik dacht: wie de schoen past trekke hem aan. Dit was een unieke kans. Ik had er wel oren naar. Een keertje wat anders.

Gelukkig kende ik al een paar mensen uit mijn omgeving die de stap richting the dark side al hadden gemaakt. Niet richting het Hilversumse medialandschap, maar de witte muren van Dr. Schoemacher. Dus ik kon voor het voorbereidende veldonderzoek bij hen terecht. Het enige wat ik die eendenbekjes hoefde te geven was een stukje geroosterd brood met wat kaasjes. En een wit wijntje. Nee hoor, ik ben deze mensen heel dankbaar (de mensen waar het over gaat weten wie ik bedoel. Ik zal jullie privacy niet schenden). 

Na deze officieuze inleiding in de wereld van fillers en botox, dook ik dieper in de wetenschap achter social media, online invloed, zelfbeelden en cosmetische ingrepen volgde. Acht A-4tjes later was daar de kers op de spreekwoordelijke taart: een zo genuanceerd mogelijke kijk op een onderwerp waar letterlijk iedereen een mening over heeft.

Dat beloofde nog wat te worden daar aan tafel.

Want eerlijk is eerlijk, mijn tafelgasten maakten me nieuwsgierig. Naast mij zat de Coco Chanou met meer dan 300.000 volgers op Youtube. Inmiddels heeft ze op Youtube een – op zijn zachtst gezegd – indrukwekkend leger aan volgers achter zich weten te scharen. Ik was dan ook enorm benieuwd naar haar kijk op deze kwestie.

Tegenover mij zat journaliste Hester Zitvast die een pittig opiniestuk had geschreven over cosmetische ingrepen onder jongeren. “Botox als je jong bent… HET IS GEEN PERMANENTJE!” luidde de titel (ironisch genoeg ook wel weer een beetje permanent natuurlijk, van dat gif in je voorhoofd duwen). Duidelijke taal. En ook niet geheel onbegrijpelijk als je een moeder bent van twee kinderen.

Met een zo min mogelijk vooropgezette mening schoof ik aan tafel.

(Ik was verder totaal niet zenuwachtig. Dat lijkt maar zo. Ik drink altijd 3 flessen Jenever voor ik opga en strooi wat zout met citroen in mijn ogen. Zodat ik er wat geleefder uitzie, met meer levenservaring. Zoiets komt mijn geloofwaardigheid als Psycholoog alleen maar ten goede. Meestal wil ik gaan voor het uiterlijk van de dronken liefdesbaby van Sigmund Freud en Maarten van Rossum. En dat is wel aardig gelukt als ik het zo bekijk.)

Zonder gekheid – ik zag er prima uit (op deze foto na dan). Ik zal het jullie niet aandoen om mij te voeden in mijn drang naar bevestiging. Jullie hoeven mijn valse bescheidenheid niet verder aan te wakkeren. Geen zorgen, ik zal (voorlopig) nog geen fillers of iets dergelijks gebruiken om te copen met mijn onzekerheid.

De standpunten van iedereen waren duidelijk. Inhoudelijk gezien wil ik hier niet te lang bij stilstaan, want dat is van ‘tertiar’ belang – om in de termen van Pauw zelf te blijven. Ik zal het bij een korte sypnosis houden van de avond houden.

De meningen vóór de camera:

De 21-jarige Coco dwarrelt al 8 jaar rond op Youtube. Ze maakt advies videos voor mannen over vrouwen, praat over het overwinnen van bijvoorbeeld een Post Traumatische Stress Stoornis (wat ik heel moedig vind) en doet dingen als Fasion Nova try-ons. O ja, ze maakt ook mooie foto’s op Instagram met veel goud. Dat vind ik er wel vet uitzien.

 

https://www.instagram.com/p/BuQomNhF9AT/

In haar optiek bestaat er niet zoiets als een “voorbeeldfunctie” en moet je vooral trouw blijven aan je eigen normen en waarden. Dus niet teveel rekening houden met wat je online zet en vooral doen wat goed voelt. Influencers zijn volgens haar entertainers en het is de taak van ouders om dit duidelijk te maken aan hun kroost.

Journaliste Hester merkte (terecht op) dat kinderen niet altijd beseffen dat een influencer een entertainer is. Dat maakt het gevaarlijk als de 14-jarige dochter van Hester alles wat ze ziet super serieus neemt. Is het verantwoord om deze groep meisjes bloot te stellen aan behandelingen waar je meestal pas na je (minimaal) 20e (ook terecht) mee begint, vroeg Hester zich af. Moet zoiets als op jonge leeftijd in je hoofd gestopt worden? Moet er op zo’n manier op het zelfbeeld van jongeren worden ingewerkt?

En is het verantwoord als bedrijven cosmetische ingrepen promoten door gratis behandelingen weg te geven aan influencers?

Coco was het hier deels mee eens deels mee oneens. Ze vond het niet goed als influencers dingen aan zichzelf laten doen en daar niet open over zijn. Kinderen moeten niet het idee krijgen dat iedereen die ze online zien er van nature zo uitziet. Om te voorkomen dat kinderen een onrealistisch beeld voorgeschoteld krijgen, vindt Coco daarom dat influencers transparant moeten zijn over wat ze doen. Ze vindt dat al een verbetering ten opzicht van iemand die van alles aan zichzelf heeft laten verbouwen en hier niets over zegt.

Laat ik me op dit punt ook maar even in de discussie mengen. Ik vertolk die mosterd-na-de-maaltijd-rol namelijk uitstekend – dat hebben we in de uitzending wel gezien. Het laatste punt van Coco is namelijk wel een stroman argument. Dat A beter is dan B, betekent nog niet meteen dat A ineens wel [quote] goed [/unquote] is. Inderdaad, het is beter om transparant te zijn in wat je laat doen, maar dat wil nog niet zeggen dat zoiets delen ethisch verantwoord is.

Waarschijnlijk deed Coco het niet bewust, maar ze maakte hier gebruik van een verleidingstechniek: het ‘lelijke broertje effect’. De discussie ging aanvankelijk over of het promoten van cosmetische ingrepen via influencers A) wel verantwoord is of B) niet verantwoord is. Door een optie C) transparant zijn is beter dan niet-transparant zijn toe te voegen, werd de discussie naar een totaal ander vlak verplaatst, namelijk: een discussie over twee dingen die discutabel zijn, maar waarvan één misschien net iets minder discutabel is dan de andere. Kiezen uit twee slechten lijkt mij dat.

Waarschijnlijk snappen jullie na die uiteenzetting hierboven wel waarom ik het niet zo goed op camera doe. Één zin door mij laten ontleden duurt al een hele uitzending…

Daarom wil ik jullie vanaf nu alleen nog maar vermoeien met mijn mening zonder camera’s.

Mijn mening zónder de camera:

Net zoals ik in de uitzending al zeg, is een brein bij de meeste mensen nog in ontwikkeling tot hun 25e levensjaar. De prefrontale cortex – die verantwoordelijk is voor het inschatten van o.a. risico’s en lange-termijn denken – is vaak tot je 30e nog in ontwikkeling. Hoewel je vanaf je 18e al beslissingsbevoegd bent, wat min of meer betekent dat je lak kan hebben aan wat je ouders zeggen, betekent dit niet dat je ook in staat bent om de juiste keuzes te maken.

Uit verschillende onderzoeken komt naar voren dat (sociale) media de wens om cosmetische ingrepen te ondergaan kan beïnvloeden. Vooral onder jonge vrouwen die veel influencers volgen, significant langer op social media zitten en die al minder tevreden zijn over hun uiterlijk. De meeste video’s benadrukken bovendien vooral de voordelen en laten mogelijke risico’s achterwege. Intuïtief gezien voelt dit een beetje eenzijdig. En slinks.

Jonge volgers zijn een vatbare doelroep. Minder kritisch. Zodra influencers iets controversieels gaan doen wordt het genormaliseerd. Alleen al door het erover te hebben met elkaar, wordt het normaler. Er vindt een blootstellingseffect plaats; wat eerst alleen aan grote sterren voorbehouden is, wordt uiteindelijk net zo normaal als je tanden poetsen met whitening tandpasta. Ik wil niet die doemdenkende oude oom zijn die alles afraadt wat hij zelf niet kent en je verjaardag verpest, maar ik denk dat kwetsbare groepen zeker bewust moeten worden gemaakt van mogelijke risico’s en gevolgen. Een disclaimer zoals Hester ook al aangaf lijkt me een minimale eerste stap.

Los van de inhoud vond ik het een geweldige ervaring. Op voorhand wist ik dat ik geen soepele spraakwaterval zou zijn. Ik denk liever twee keer na voordat ik iets zeg en ben niet zo goed om op commando overal mijn mening over te geven.

Ik zat daar vooral uit nieuwsgierigheid, om Zowie Zep onder de aandacht te brengen en te kijken hoe televisiemaken in zijn werk gaat. Wat dat betreft ben ik zeer tevreden. Ik heb gedaan wat ik wilde doen. In mijn persoonlijke doelstellingen ben in dat opzicht driedubbel en dwars geslaagd.

De volgende keer zal ik echter proberen om niet te praten alsof ik in het midden van iedere zin al probeer te raden wat ik de volgende zin ga zeggen. En blijkbaar was mijn magische snor niet afdoende om te voorkomen dat ik op de bulldog Spike uit Tom en Jerry leek. Achteraf vond ik het erg confronterend om mezelf in HD terug te zien.

Misschien moet ik net als de dames de volgende keer wat extra make-up opdoen. Ik ben voorlopig nog even te jong om aan de botox en fillers te gaan.

Of denken jullie dat 27 jaar oud genoeg is?

Ik houd mijn mond wijselijk gesloten