Kennen jullie Wilco nog? Het zasjarige menneke dat niet zo goed Pools kan verstaan en een waterhoofd heeft – volgens zijn moeder dan, maar “da was nie”. Hij werd door praatjesmakers coryfee Jochem van Gelder aan de leugendetector gelegd.

Ik zou alle succesvolle mensen op Instagram weleens aan willen sluiten op zo’n leugendetector. Ze op een vegan leather stoel zetten (wat eigenlijk duur hipster jargon is voor plastic nepleer) met een groot glimmend quinoa vergiet op hun hoofd. Op hun duimen zou ik hartslagmeters willen klemmen zodat ze tijdens de leugendetector test niet stiekem kunnen swipen. Ik zou namelijk wel eens willen zien of ze de waarheid vertellen.

Met brigadier bob die erbij zit als extra intimidatie factor. De waarheid moet uiteraard wel boven water komen. Beïnvloedingsprincipes 4 da win.

Op mijn tijdlijn krijg ik aan de lopende band sponsored posts met mensen die mij methodes tot succes willen verkopen. Ondernemers die het belangrijk vinden om je zakelijk potentieel te maximaliseren, te eindigen in dubbele cijfers omzet, je eigen 10 te leven, oneindig veel pegels te verdienen, grootser te denken dan je doet en de volgende stap te bereiken.

Ik vind ze niet alleen op Instagram, maar overal om me heen: mensen die roepen dat succes de heilige graal is.

Dat is op zich niet zo heel erg, behalve als niet-succesvolle mensen hetzelfde gaan roepen. Want dan lijkt het ineens alsof zo’n your-life-ligt-verborgen-beyond-your-dream-leven de enige manier is om te leven. En daar geloof ik geen snars van.

Waarom niet?

Nee, niet omdat ik louter een verzuurde aanmodderexpert ben zonder zes nullen op de bank. Maar omdat ik een aanmodderexpert ben die ooit vier nullen aan een academische studie uit heeft gegeven en nu weet waarom iedereen doet alsof succes ons waterige leven in wijn gaat veranderen.

We maken als mens de fout om ons vooral te concentreren op de mensen die het wel gehaald hebben, en zien de mensen die het niet gehaald hebben over het hoofd. Dat komt omdat de mensen die het niet gehaald hebben minder zichtbaar zijn.

Door mijn investering van vier nullen in een master in Psychologie weet ik dat zoiets de survivorship bias wordt genoemd. Altijd handig om te weten.

En mensen mij maar zeggen dat het bullshit-studie is…

Op Instagram, in podcasts, in de krant en zelfs op TV worden we overspoeld met verhalen van ambitieuze en gedreven personen die hun dromen waarmaken tegen alle verwachtingen in. De magische formule?

Een high-school dropout zijn (middelbare schoolverlater klinkt een stuk minder indrukwekkend), verliefd worden op de grind (de nederlandse vertaling ‘sleur’ dekt de lading hier ook niet helemaal) en daarna de CEO worden van een multi-billion dollar business (wij nuchtere Nederlanders spreken in dit opzicht van een miljoenenbedrijf). Dat is wat ze ons allemaal willen doen laten geloven. Dat is wat we willen horen.

Enfin, mediamensen vinden het een stuk leuker om alle succesverhalen te delen omdat zoiets smeuïger is dan een pot Calvé. Het leest lekker weg. Mensen klikken erop. Hun artikelen worden gelezen. Zij genereren daarmee meer advertentie inkomsten. Om met die advertentie inkomsten vervolgens nieuwe mediamensen aan te nemen die dezelfde soort succesverhalen de wereld in slingeren. Waarmee de cirkel weer rond is. Walgoritmes.

Het is een stuk minder leuk om over mensen te vertellen die over dezelfde skills en gedrevenheid beschikten, maar het nooit gehaald hebben vanwege factoren die buiten hun controle lagen. Gaap. Zoiets wil je toch niet horen.

Je wilt verhalen horen van mensen die hard voor hun succes gewerkt hebben en daar uiteindelijk – geheel verdiend – de vruchten van geplukt hebben. Vervolgens wil jij hetzelfde als al die andere succesvolle mensen, omdat je niet achter wilt blijven. Waardoor er nu ook niet-succesvolle succespredikers het succesevangelie gaan verkondigen.

We mogen dan wel een plastischer brein hebben dan andere primaten en gezegend zijn met het bewustzijn om kritisch te kunnen reflecteren op ons eigen gedrag, maar buiten dat om zijn we nog steeds dieren. Dieren die niet altijd zin hebben om gebruik te maken van deze kritisch reflectie en daarom nog te vaak vervallen in aapje-ziet-aapje-doet-gedrag.

Groepsdenken noemen wij psychologen dat:

“[…] A pychological phenomenon that occurs within a group of people in which the desire for harmony or conformity in the group results in an irrational or dysfunctional decision-making outcome. Group members try to minimize conflict and reach a consensus decision without critical evaluation of alternative viewpoints by actively suppressing dissenting viewpoints, and by isolating themselves from outside influences.”

Met andere woorden: we zijn zo bezig met doen zoals de rest van de groep dat we vergeten zelf na te denken.

Als iedereen op Instagram en Gary Vee op Youtube ‘brutaal eerlijk advies’ geeft en zegt dat alles mogelijk is als je stop met excuusjes te verzinnen. Moeten wij dan voortaan ook 300% uit onze dagen halen en ‘s nachts vier uur slapen met nog een sporadisch middagdutje tussendoor? Is dat wat succes definieert?

Vraag dat maar na aan Navish (vanaf 21:15) die dagelijks 21 uur werkt om nauwelijks rond te kunnen komen of de kledingfabriekbaas die nu spijkerbroeken voor 21 cent in plaats van 25 cent moet leveren en de helft van zijn werknemers niet meer kan betalen. Wil je nog steeds beweren dat hard werk de enige factor is in succes?  

We negeren vaak de rol van geluk in het succes van mensen. Al van jongs af aan wordt ons geleerd dat bijna alle doelen haalbaar zijn als je maar hard genoeg probeert. Dit is een leugen, maar er is een goed excuus voor: als je je best niet doet, worden bijna alle doelen sowieso onhaalbaar. Totaal apathisch op de bank en niks doen is weer aan ander uiterste.

Ik denk dat je helemaal niet perse een leven voorbij je dromen hoeft te creëren en hoeft te luisteren naar unieke methodes, stappenplannen en ultieme adviezen. Hoe weet je zeker dat jij ook succesvol wilt zijn en niet liever ‘s avonds Master of None wilt bingewatchen en verzamelaar bent van Donald Ducks en het verder wel geloofd?

Ben je dan slecht bezig? Vinden jullie allemaal de moeder dan dat je niet-succesvol bent?

Wie zegt dat het verkeerd is om in plaats van naar succes, naar een suczasje (suc-6je) te streven?

Wilco zal er geen problemen mee hebben. En ik ook niet.